Początek sezonu wegetacyjnego sprzyja unowocześnianiu ogrodu i wprowadzaniu nowych rozwiązań ułatwiających prace na działce. Warto poświęcić ten czas na wybór odpowiedniego kompostownika. Korzyści płynące z wytwarzania kompostu oraz możliwości jego wykorzystywania  w ogrodzie są powszechnie znane. Należy jednak podkreślić proekologiczne walory kompostowania materii organicznej pochodzącej z działki, która zamiast trafić do śmietnika, włączana jest w cykl przemiany w jeden z najlepszych i najtańszych nawozów organicznych jakim jest kompost.

Jeśli do tej pory nie wyposażyliśmy działki w kompostownik, to najwyższy czas wybrać dla niego odpowiednie miejsce i sposób kompostowania. Kompost powinien być składowany w lekko zacienionym ustronnym miejscu. Zgodnie z §42 regulaminu ROD odległość kompostownika od granicy działki powinna wynosić co najmniej 1 m.

Sposoby kompostowania. Najprostszą formą składowania kompostu jest pryzma, którą tworzymy przekładając warstwy drobnego materiału (np. skoszona trawa, obierki warzyw i owoców) częściami grubszymi jak np. pocięte gałązki drzew, tak aby utrzymać w pryzmie warunki tlenowe.

Istnieje również metoda kompostowania w dole. Jednak ze względu na utrudniony dostęp do głębszych warstw składowanego materiału, przerabianie kompostu nastręcza wiele kłopotu, co w efekcie powoduje niekorzystny proces gnicia substancji organicznej.

         Najchętniej wykorzystywaną, a jednocześnie najbardziej praktyczną formą kompostowania jest składowanie materiału w skrzyni kompostowej lub w termo–kompostowniku. Urządzenia te są dostępne w większości sklepów ogrodniczych, a także w hipermarketach .

Czym się kierować przy wyborze urządzenia?

         Wybierając rodzaj kompostownika przede wszystkim musimy się zastanowić z jakiego materiału ma być wykonany.

Drewniana skrzynia kompostowa. Jeśli preferujemy naturalny produkt, najlepszym rozwiązaniem będzie zakup drewnianej skrzyni kompostowej. Dostępne są w paczkach do samodzielnego montażu, który jest łatwy, gdyż nie wymaga dodatkowych narzędzi. Deski łączymy ze sobą „na zakładkę” otrzymując ażurowy kompostownik. Ze względów praktycznych, warto zainwestować w skrzynię dwukomorową (lub postawić dwie mniejsze). W jednej części będziemy składować materiał z ubiegłego sezonu, a druga posłuży do uzupełniania świeżej substancji. Drewniane kompostowniki są dostępne w większości sklepów ogrodniczych za stosunkowo niską cenę (ok. 80zł).

Kompostownik z plastiku.

Alternatywą dla drewnianych są kompostowniki wykonane z tworzyw sztucznych o wysokiej gęstości, które są odporne na warunki atmosferyczne oraz zmienne temperatury (wytrzymują wahania od -30 do +50oC). Dzięki dobrej jakości materiału z jakiego są wykonane, można je użytkować nawet przez kilkanaście lat. Zaletą jest również to, że mogą być poddawane recyklingowi, w którym odzyskuje się materiał do ponownego przetworzenia. Kompostowniki z polietylenu mogą imitować drewno lub wpasować się w tło działki dowolną barwą. Najczęściej spotykane kolory urządzeń to zieleń, brąz i czerń. Ceny kompostowników z polietylenu wahają się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.

Termo- czy kompostownik? Jaka to różnica?

Różnica pomiędzy kompostownikiem a termo kompostownikiem jest duża i nie dotyczy tylko nazewnictwa ale również budowy, a co za tym idzie przebiegu procesu mineralizacji materiału kompostowego. Proces kompostowania trwa w zależności od warunków atmosferycznych od 8 do 12 miesięcy. Na tempo przerabiania materii mają wpływ przede wszystkim warunki termiczne oraz dostęp powietrza. Biorąc pod uwagę te czynniki producenci termo–kompostowników wprowadzili innowacyjne rozwiązania konstrukcyjne gwarantujące wyrównaną temperaturę oraz poprawiające cyrkulację powietrza w urządzeniu. Dzięki odpowiednio grubej warstwie ścian i szczelnej pokrywie zawartość kompostownika dłużej utrzymuje podwyższoną temperaturę, zwiększając tempo procesu nawet o kilka miesięcy. Dodatkową zaletą jest ograniczenie potrzeby częstego przerabiania kompostu i możliwość pozyskania gotowego nawozu z dolnej części urządzenia dzięki specjalnej „szufladzie”. Planując zakup termo–kompostownika musimy liczyć się jednak z wydatkiem rzędu od kilkuset nawet do tysiąca złotych w zależności od pojemności urządzenia.

         Kilka słów o pojemności.

Najczęściej spotykane w sprzedaży są kompostowniki o pojemności od 300 do 900 litrów. Wielkość kompostownika powinniśmy dostosować od powierzchni działki. Do ogrodów o powierzchni od 300-500m2 najbardziej odpowiednie będzie urządzenie o pojemności co najmniej 600l. Pamiętajmy o tym, że w przypadku kompostownika lepiej kupować „na zapas”. Można wtedy uniknąć nieoczekiwanego przepełnienia pojemnika.

         Preparaty przyspieszające kompostowanie.

Tempo przebiegu procesów zachodzących podczas kompostowania jest uzależnione od wilgotności, temperatury oraz dostępu powietrza w pryzmie, ponieważ wszystkie te czynniki warunkują namnażanie drobnoustrojów, których ilość w kompoście ma decydujący wpływ na rozkład i przemianę materii organicznej w mineralną. Asortyment sklepów ogrodniczych  jest coraz bogatszy w różnego rodzaju stymulatory kompostowania nazywane również starterami do kompostu. Głównymi komponentami tych preparatów są pożyteczne bakterie i grzyby wyspecjalizowane w rozkładzie materii. Większość tego typu preparatów jest dostępna w postaci sypkiej z możliwością rozpuszczenia w odpowiedniej ilości wody. Jedno opakowanie w zależności od producenta zapewnia wydajność na 200l do 400l kompostu. Ceny produktów wahają się od kilku do dwudziestu kilku złotych.

Dr inż. Anna Ewa Michowska

 Tylko, które wybrać… 

Sklepy kuszą kolorową ofertą nasion kwiatów i warzyw, nawet cebule mieczyków i daliowe bulwy są już w sprzedaży. Możemy kupić tradycyjne nasiona, nasiona otoczkowane, inkrustowane lub na taśmie.

Nasiona otoczkowane łatwiej wysiać, nie uciekają spod palców, jak zwykłe nasiona. Są zabezpieczone odpowiednimi środkami ochrony, dzięki czemu kiełki chronione są przed chorobami i szkodnikami. Są niewiele droższe od zwykłych nasion.

Nasiona inkrustowane. Pokryte są nawozem mineralnym, środkami stymulującymi kiełkowanie i środkami ochrony roślin, które przyspieszają wschody roślin. Dzięki temu wschody są wyrównane, a rośliny są zdrowsze. Są droższe od zwykłych nasion.

Nasiona na taśmie umieszczone są na pasku z celulozy w równych odstępach (celuloza dosyć szybko rozpuszcza się w ziemi). Takie nasiona dadzą równe wschody i nie trzeba będzie przerywać roślin, a kiełki są chronione przed chorobami i szkodnikami. Nasiona na taśmie są dużo droższe, np. zwykłe opakowanie marchwi kosztuje około 2 zł, a na taśmie około 7zł.

Tradycyjne nasiona nie są drogie i stanowią największą część oferty. Przed siewem warto moczyć je w wywarze z rumianku, aby zabezpieczyć siewki przed chorobami. Można również zastosować Zaprawę nasienną T.

Zanim kupimy nasiona, zróbmy plan nasadzeń. Powierzchnię trawnika warto pomniejszyć zakładając grządki warzywne tradycyjne lub podwyższone albo łąkę kwietną. Dzięki temu, będzie mniej problemu z podlewaniem i koszeniem trawy, a poza tym, nasza działka zyska na wartości. Im więcej gatunków roślin na działce tym większa bioróżnorodność i większa zależność pomiędzy gatunkami. A przy ekologicznej uprawie możemy dojść do równowagi biologicznej.  

Sprawdźmy domowe zapasy. Nie ma potrzeby kupowania nowych nasion, jeśli zostały nam z ubiegłego roku. Jeżeli torebki z nasionami były przechowywane w odpowiednich warunkach, nasiona powinny w tym sezonie skiełkować. Jednak zwróćmy uwagę na termin przydatności do wysiewu. Jeśli data jest odległa, to dobrze rokuje. Ale jeżeli termin przydatności wypada w tym roku, warto zrobić próbę kiełkowania, żeby później nie było przykrych niespodzianek. W tym celu wysiewamy 10 nasion na spodek z niewielką ilością wody (ja taki spodek wkładam do foliowej torebki) i sprawdzamy, po ilu dniach i ile nasion skiełkuje. Jeśli tylko 50%, to lepiej kupić nowe nasiona.

Kolorowe torebki przyciągają wzrok ale zanim coś kupimy, sprawdźmy datę przydatności nasion do wysiewu. Fakt, że nasiona znajdują się na sklepowej półce, wcale nie świadczy o tym, że pochodzą z najnowszej dostawy. Często sprzedawcy świadomie wieszają starsze torebki pomiędzy nowymi. Jeśli torebka jest wyblakła lub pofałdowana, może to świadczyć o tym, że była źle przechowywana i nasiona najprawdopodobniej nie nadają się do wysiewu.

Wybierzmy odpowiednią odmianę. Odmiany odporne na choroby lub z wysoką tolerancją na nie, to połowa sukcesu. Przy odpowiedniej pielęgnacji i nawożeniu uprawianych roślin, nawet podczas niekorzystnych warunków pogodowych osiągniemy satysfakcjonujące plony. Na etykiecie znajduje się informacja o podatności danej odmiany na choroby.

Co oznacza F1? Na wielu opakowaniach przy nazwie odmiany znajdziemy ten symbol. Oznacza odmiany heterozyjne, czyli mieszańcowe, które powstały ze  skrzyżowania form różnych genetycznie. Rośliny uzyskane z takich nasion są bardziej żywotne, rosną bujnie i są odporne na warunki stresowe. Ale jeśli takie rośliny wydadzą nasiona, to kolejne pokolenie już nie powtórzy tych wybranych cech. I najważniejsze: nasiona F1 to nie GMO, dlatego są bezpieczne.

Którego producenta nasion wybrać? Zawsze odpowiadam: sprawdzonego. Jeżeli zależy nam na konkretnej odmianie i wiemy, że od tego konkretnego producenta ta odmiana zawsze się udaje, to nie ma sensu eksperymentować. Polskie firmy posiadają nasiona sprawdzone w uprawie w naszych warunkach klimatycznych. Dlatego ja zawsze kupuję nasiona z rodzimych centrali nasiennych.  

Co z ozdobnymi? Wybierajmy rośliny z kwiatami o pojedynczych płatkach. Z takich kwiatów owady pożyteczne czerpią najwięcej pożytku. Pełne kwiaty ładnie wyglądają ale owady nie znajdą w nich schronienia i nektaru.

Kupujmy z głową. Nie dajmy zwieść się różnym promocjom: 3 w cenie 2 lub kup 2, a 2 otrzymasz gratis. Przemyślmy, czy na pewno potrzebujemy aż tylu nasion?

Tekst:

Jadwiga Brzozowska